कोणे एकेकाळी आम्ही एकीला विचारलं, "आपल्याशी दोस्ती करतेस का?" "त्वांड बघ आरशात" बाईसाहेब तोर्यात बोलल्या. "तोह त्वांड तुला कोंच्या बाजारात मिळालं? सांग जरा, मी घेऊन येतो." आमच्या असल्या भाबड्या प्रश्नावर आमच्या कुळाचा उध्दार वगैरे करत, त्या फणकार्याने निघून गेल्या. आम्ही विचार करत बसलो. जी गोष्ट आपली नाहीच, तिचा किती आभिमान असतो माणसाला. आपल्या त्वचेचा रंग कसा असावा, हे आपण ठरवू शकत नाही. तो त्यातल्या मेलॅनिन नावाच्या घटकावरून ठरतो. तरीही आपल्या रंगाचा आपल्याला किती गर्व वगैरे असतो. तुमचं नाक काही जिममध्ये जाऊन कमावलेलं नसतं, तरीही आपण 'नाकी डोळी नीटस' आहोत म्हणजे आपण फार मोठं काही कर्तृत्व गाजवलंय असा आपला आविर्भाव असतो.
तुम्ही कोणाच्या घरात जन्माला यावं, हे तुम्हाला ठरवता येत नाही. ते स्वातंत्र्य तुम्हाला नसतं. श्रीमद्भगवद्गीता सांगते तुमचं पूर्वजन्माचं कर्म तुमचा जन्म निश्चित करतं. तुमचा जन्म तुमचे नातेसंबंध निश्चित करतो. अमूक मामा, मावशी, आत्या हे तुम्हाला जन्माने दिलेली नाती असतात. तुमचा मामा खूप श्रीमंत आहे, यात तुमचे कर्तृत्व काय? तुमचे आजोबा पाकिस्तानसोबतच्या युध्दात पराक्रम गाजवून आले. तुम्ही त्याच गोष्टी गुटखा चघळत मित्रांना सांगता. त्याच शिदोरीवर आजही मिरवण्याचा प्रयत्न करता. हा कोणता शहाणपणा? 'सांगे वडिलांची किर्ती तो एक मुर्ख' असे समर्थ म्हणतात. ते यासाठीच. एखाद्याची सासरवाडी श्रीमंत वगैरे असेल, तर याच्या फुशारक्या मारण्यात काय हशील? काही जणींना तर आयुष्यभर विनाकारण माहेरचे गोडवे गाण्याची हौस असते. कणगीचं खायचं आणि इरल्याला गायचं.
जे आपलं नाहीच त्याच्या अहंकाराचा भार माथ्यावर वाहणं व्यर्थ आहे. ज्ञानेश्वरी अशा लोकांना असूर म्हणते. यांचा तोरा वेगळाच. मी धनवान, मी कुलीन, माझ्यासारखा दुसरा कोण? कुबेरालाही माझ्या ऐश्वर्याची सर येणार नाही. साक्षात लक्ष्मीपती नारायण देखील माझ्या संपत्तीची बरोबरी करू शकणार नाही. माझ्या कुळाची शुद्धता, जातीचा व गोताचा समुदाय पहाता ब्रह्मदेव देखील हलका ठरावा. तापाने फणफणल्यावर रोगी जसा वाटेल तसा बडबडतो, त्याप्रमाणे ते मनोरथांची वाटेल तशी वटवट करीत असतात. दुसर्याच्या सावलीला उभा राहणारा स्वत: प्रकाशित कधी होणार? माऊली म्हणतात, अज्ञान आतुले धुळी । म्हणौनि आशा वाहटुळी । भोवंडीजती अंतराळीं । मनोरथांच्या ॥
रमेश वाघ, नाशिक
संपर्क - 9921816183
 |
| हा कोणता शहाणपणा? |
0 टिप्पण्या